Tư duy và hiệu suất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Trong một tổ chức, tư duy đóng vai trò chủ chốt để vận hành mọi thứ. Có lẽ nhìn hiệu suất của một tập thể, chúng ta có thể đánh giá được tư duy hoặc điều chỉnh sao cho phù hợp với vai trò, chủ trương của tổ chức ấy.
Để hiểu rõ hơn về vấn đề tư duy vụ lợi và hiệu suất công việc, TUSS đã có buổi trao đổi cùng anh Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Xúc tiến và Cải cách Nghiệp vụ Acecook Việt Nam.
- Vụ lợi không phải là một đề tài mới mẻ nhưng hầu như ai cũng nghĩ chúng là hành vi, rất ít người hiểu đây là một lối tư duy. Tôi cho rằng bất cứ thái độ hay hành vi trên phương diện nào cũng được xuất phát từ tư duy. Vậy thì theo anh Nhân, tư duy vụ lợi được tiếp cận theo định nghĩa nào là dễ hiểu nhất?
Theo mình, định nghĩ đơn giản, dễ hiểu và trực diện nhất, thì “tư duy vụ lợi” chính là những suy nghĩ tìm kiếm lợi ích về mặt tiền bạc trong quá trình làm việc trong một tổ chức, và những đồng tiền này khi có được chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng xấu cho những người xung quanh, cho tổ chức và nguy hiểm hơn là cho cả xã hội.
Biểu hiện mà chúng ta dễ nhận biết một người có tư duy vụ lợi, đó là khi nghe họ nói những câu đại loại như:
- Làm việc đó có “chấm mút” được gì không?
- Công việc ông làm ngoài “lương” thì có “lậu” không?
- Tôi chọn anh thì có “huê hồng” gì cho tôi không?
Về từ ngữ chuyên môn hơn, thì nó được phân loại trong 2 định nghĩa, là “tham nhũng” và “tham ô”.
Trong đó, “tham ô” là lợi dụng chức vụ và quyền hạn mà mình đang có để vụ lợi.
Còn “tham nhũng” là nhũng nhiễu người khác để có thể vụ lợi.
- Nói về vấn đề hiệu suất trong công việc. Theo anh Nhân, hiệu suất trong công việc có mối liên quan nào không với lối Tư duy vụ lợi?
Chắc chắn, tư duy vụ lợi ảnh hưởng rất xấu đến hiệu suất và hiệu quả trong công việc.
Khi có tư duy vụ lợi, suy nghĩ đầu tiên mà bạn nghĩ đến đó là làm sao vụ lợi nhiều tiền nhất có thể trong công việc mình đang làm, chứ không phải làm sao để công việc đó hiệu quả nhất.
Cụ thể, bạn sẽ chọn những nhà cung cấp chi hoa hồng cho bạn nhiều nhất, chứ không phải là nhà cung cấp có chất lượng tốt nhất. Nhà cung cấp có gặp vấn đề, bạn cũng nhắm mắt làm ngơ, chứ không tìm cách cải tiến để có được sản phẩm hay dịch vụ tốt hơn.
Hoặc bạn sẵng sàng làm ngơ trước những lãng phí trong công ty, vì những lãng phí này có thể đem lại lợi ích cho bạn.
Về lâu dài, bạn mất khả năng “minh định”, tức là khả năng phân biệt đúng sai vì bạn luôn làm ngơ cho cái sai, bạn phê phán và chỉ trích những người có ý kiến đóng góp để cải tiến những vấn đề trong tổ chức, từ đó kéo giảm bầu không khi nhiệt huyết của những người xung quanh và làm cho tổ chức ngày càng trì trệ.
- Anh cho rằng “Nếu chúng ta làm khác đi, nghĩa là chúng ta không có vụ lợi nhau, gần như chúng ta khác người”. Vậy thì cho thấy xã hội nói chung và con người nói riêng đã xem lối tư duy này như một “nguyên tắc giao tiếp” chung mà ai cũng phải hiểu. Theo anh, làm cách nào để có thể thay đổi lối tư duy này, đặc biệt trong môi trường công sở hay nói chính xác hơn là có phương pháp cải cách nào thiết thực nhất cho tình trạng này?
Về mặt phương pháp, thì phải thực hiện được nhiều yếu tố, cụ thể là làm sao để thực hiện được 3 KHÔNG:
| KHÔNG DÁM | Với cơ chế minh bạch |
| KHÔNG THỂ | Bị giám sát chặt chẽ |
| KHÔNG CẦN | Vì lương cao |
Bản thân mình nghĩ, để thực hiện được 3 điều này không hề đơn giản trong bối cảnh hiện nay tại Việt Nam, nhưng cũng không phải là không thể làm được.
Những công ty lớn nước ngoài, hay công ty đa quốc gia đều từng bước hiện thực được việc này ở Việt Nam, chính vì vậy mà họ luôn đạt hiệu quả và hiệu suất cao hơn, từ đó chiếm mất thị phần của các công ty Việt Nam ngay trên sân nhà.
Ngược lại, các công ty Việt Nam có thể ban đầu phát triển rất mạnh mẽ, nhưng do không kiểm soát được “tư duy vụ lợi”, nên bị ăn mòn lợi nhuận, không còn dư địa để đầu tư phát triển, kết quả là ngày càng đi xuống và sau đó là bị thôn tính bởi các công ty nước ngoài.
Trong phạm vi buổi chia sẻ ngày hôm nay, minh xin chia sẻ 1 số ý như sau, hy vọng có thể giúp thay đổi tư duy dù chỉ 1 người thôi, cũng đã là hạnh phúc lắm rồi.
- Thứ nhất, rất nhiều người chỉ trích và phê phán nặng nề khi đọc được tin cán bộ nhà nước tham ô hay tham nhũng, nhưng khi chính bản thân mình làm những điều tương tự tại công ty, bạn lại cho rằng đó là “văn hóa chung”, là “hay”, là “khôn”…đây chính là mâu thuẫn trong tư duy. Những mâu thuẫn trong tư duy này rất nguy hiểm, chính là nguyên nhân kìm hãm sự phát triển năng lực của bản thân, kìm hãm luôn sự phát triển của đất nước.
- Thứ hai, lòng tham là vô đáy. Ban đầu, bạn có thể cho rằng mình lấy ít để có thêm tiền chu cấp cho gia đình, nhưng từng bước, sẽ tăng thêm thành nhu cầu mua nhà, mua đất, mua xe, cho con đi du học, những chuyến du lịch xa xỉ,…và khi đó, số tiền bạn vụ lợi sẽ ngày càng tăng lên, đồng nghĩ với những hành vi ngăn chặn cải tiến, những hành xử bất thường trong phán đoán sẽ xuất hiện nhiều hơn. Những người xung quanh bạn hoàn toàn hiểu nguyên nhân dẫn đến những hành vi này và bạn có thể bị xử phạt khi có bằng chứng. Lúc đó, danh tiếng, sự bình an của gia đình, …những thứ bạn đang đạt được sẽ hoàn toàn mất đi và bạn sẽ “ước gì mình đã không làm những điều này”.
- Thứ ba, nếu không có tư duy vụ lợi, liệu chúng ta có thể giàu có được không? Theo mình là hoàn toàn có thể. Nếu bạn không vụ lợi, bạn sẽ minh định được rõ ràng, từ đó luôn theo đuổi các giải pháp cải tiến, đưa ra những quyết định đúng đắn, tạo được niềm tin từ những người xung quanh để có thể giải quyết được những vấn đề lớn nhất của tổ chức. Không có tổ chức nào lại không muốn tăng thu nhập và địa vị cho những người đem đến những hiệu quả cao nhất. Nếu bạn đang làm việc cho một tổ chức làm ngược lại, hãy mạnh dạn từ bỏ nó để tìm kiếm một môi trường xứng đáng với năng lực của bạn hơn.
- Thứ Tư, chúng ta luôn mong muốn đất nước Việt Nam phát triển hiện đại và có thu nhập bình quân đầu người cao như Singapore, như Nhật Bản, nếu vậy, thay vì mơ ước, hãy thực hiện ngay hành động thiết thực nhất đó là từ bỏ “tư duy vụ lợi” ngay từ bây giờ. Đây là một hành động vô cùng đơn giản nhưng có ý nghĩa rất lớn, hãy cùng nhau thực hiện để đạt được ước mơ này.
Mình hy vọng, các bạn sẽ thay đổi tư duy vụ lơi, cùng lan tỏa tinh thần làm việc cải tiến, như vậy sẽ giúp cho công ty và đất nước của bạn ngày càng phát triển hơn. Và sự phát triển của công ty, của đất nước chắc chắn sẽ đem đến cho bạn thu nhập cao hơn, đây mới chính là những thu nhập xứng đáng cho năng lực của bạn, đây mới chính là thu nhập đem đến hạnh phúc thực sự.
Chúc các bạn luôn thành công.
Biên tập: TBT Tạ Uyên – TUSS NEWS